100 – lecie Odzyskania Niepodległości. Członkowie KT PTTK „Ziemia Janowska” w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli – 2018 r.

W słoneczny, grudniowy poranek (12.12.2018 r.) grupa członków i sympatyków Koła Terenowego PTTK „Ziemia Janowska” pojechała do Rozwadowa (teraz dzielnicy Stalowej Woli), do Muzeum Regionalnego – na wystawę „Wielka Wojna nad Dolnym Sanem.”

Do Rozwadowa pojechano aby uzupełnić wiedzę i zobaczyć miejsca skąd na początku Wielkiej Wojny nastąpił atak Austro – Węgier na Rosję. Wybrano trasę przez Modliborzyce, Zaklików, Lipę i most na rzece San przed samym Rozwadowem. Jechano starym traktem wzdłuż biegu rzeki Sanny a później przez przyprószone śniegiem Lasy Lipskie. Po drodze, korzystając z obecności kol. Ryszarda Skoczyńskiego (rodem z Zaklikowa), rozmawiano o przyrodzie, historii i dniu dzisiejszym tych ziem pogranicza.

Już na miejscu, w Muzeum (ulokowanym w dawnym Pałacu Lubomirskich), nasza grupa uczestniczyła w wykładzie wstępnym, znakomicie wprowadzającym w tematykę wystawy. Dowiedziano się o ówczesnej sytuacji geopolitycznej,  rzeczywistych i urojonych przesłankach rozpoczęcia wojny oraz o lawinowym wypowiadaniu wojny w skomplikowanym systemie sojuszy. Poznano  chronologię przebiegu i zakończenia wojny. Szczególnie cenne były (mało u nas znane) informacje o tutejszych przygotowaniach do ofensywy wyprzedzającej i trasach przemarszów wojsk Austro – Węgierskich zmierzających w sierpniu 1914 r. na Lublin.

Otóż po wypowiedzeniu przez Austro – Węgry wojny Rosji w dniu 6 sierpnia 1914 r. pobliska granica stała się aktywna a pierwsze strzały wojny padły w niedalekich Chwałowicach w potyczkach pomiędzy konnymi patrolami straży granicznych. Od 15 sierpnia głębokie działania rozpoznawcze wykonała kawaleria (Janów oraz okolice Kraśnika, Frampola, Tomaszowa) a zasadnicze siły ruszyły 20 sierpnia. W tym czasie stacja kolejowa Rozwadów, ulice miasteczka i drogi były pełne wystrojonych, pewnych zwycięstwa żołnierzy. Tak też się stało, bo I Bitwę Kraśnicką wojska Austro – Węgierskie zdecydowanie wygrały, ale później szybko musiały się wycofać. W jesiennym, pośpiesznym odwrocie właśnie tu (od Rudnika do Rozwadowa) trwały ciężkie walki z Rosjanami o przeprawy przez San, kilka razy budowane i palone. Gdy walki ustały, miasta i wsie były zrujnowane a okolica usiana mogiłami i cmentarzami wojennymi. Wiosną 1915 r., pod dowództwem Niemieckim, nastąpiło przełamanie frontu pod Gorlicami. W czerwcu wojska Austro – Węgierskie wyparły stąd Rosjan i znów wkroczyły na Lubelszczyznę. Ponowne, ciężkie walki w okolicach Kraśnika nazwano później II Bitwą Kraśnicką a ich końcowym efektem było całkowite wyparcie Rosjan.  

Po wykładzie nasza grupa obejrzała wystawę militariów, odznaczeń, druków ulotnych, rysunków, fotografii i biogramów legionistów a także blok sylwetek tutejszych mieszkańców biorących udział w Wielkiej Wojnie. Obejrzano też eksponaty z prac archeologiczno – ekshumacyjnych prowadzonych w latach 2014 – 2017 na cmentarzach wojennych w Zdziarach, Domostawie i Kłyżowie.

Wystawa przedstawiła wyniszczającą rolę wojny, której rezultatem był upadek potęg i powszechny chaos z którego powstało wiele państw narodowych, w tym Polska.
Niejako przy okazji obejrzano wystawę „Stacja Rozwadów. Między Lwowem a Krakowem” o historii miasteczka pogranicza, kulturze nadsania i roli węzła linii kolejowej – od czasów Wielkiej Wojny prowadzącej również do Lublina przez Zaklików, Polichnę i Szastarkę.

Po wystawach oprowadzał Janowską grupę pracownik Muzeum, p. Marek Wiatrowicz - który wykazał wysoki poziom wiedzy i niezwykły dar rozwoju opowieści.
W drodze powrotnej kol. Ryszard pokazał grupie swoją okolicę. Na granicy  Gminy Zaklików i Gminy Radomyśl (pomiędzy Lipą a Dąbrową Rzeczycką) obejrzano rekonstrukcję przejścia granicznego z czasów zaborów. W Zaklikowie (zał. 1565 r.) obejrzano: Cmentarz Parafialny z modrzewiowym kościołem p.w. św. Anny z XVI w., Cmentarz Żydowski z XIX w., Kościół Parafialny p.w. Świętej Trójcy z XVII w. i pamiątkowy słup graniczny z czasów zaborów.

Z pewnością tam jeszcze pojedziemy.

Antoni Sydor – Przewodnik Turystyczny, KT PTTK „Ziemia Janowska”
Foto: Zuzanna Skoczyńska
Janów Lubelski, 21.12.2018 r.

ktpttk-zj-20181212-zaj.jpg [1]

Zdjęcia Galerii

ktpttk-zj-20181212-001.jpg [2]

ktpttk-zj-20181212-002.jpg [3]

ktpttk-zj-20181212-003.jpg [4]

ktpttk-zj-20181212-004.jpg [5]

ktpttk-zj-20181212-005.jpg [6]

ktpttk-zj-20181212-006.jpg [7]

ktpttk-zj-20181212-007.jpg [8]

ktpttk-zj-20181212-008.jpg [9]

ktpttk-zj-20181212-009.jpg [10]

ktpttk-zj-20181212-010.jpg [11]

ktpttk-zj-20181212-011.jpg [12]

ktpttk-zj-20181212-012.jpg [13]

ktpttk-zj-20181212-013.jpg [14]

ktpttk-zj-20181212-014.jpg [15]

ktpttk-zj-20181212-015.jpg [16]

ktpttk-zj-20181212-016.jpg [17]

ktpttk-zj-20181212-017.jpg [18]

ktpttk-zj-20181212-018.jpg [19]

ktpttk-zj-20181212-019.jpg [20]

ktpttk-zj-20181212-020.jpg [21]

ktpttk-zj-20181212-021.jpg [22]

ktpttk-zj-20181212-022.jpg [23]

ktpttk-zj-20181212-023.jpg [24]

ktpttk-zj-20181212-024.jpg [25]

ktpttk-zj-20181212-025.jpg [26]

ktpttk-zj-20181212-026.jpg [27]

Fotogaleria

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]